گاف فرهنگ، سیاستگذاری و مدیریت فرهنگی را نقد میکند
و گاف، حرف آخر فرهنگ است
منبرش روزنامه است، رادیو و تلویزیون، شبکههای اجتماعی و البته کتاب. محمدرضا زائری از آن دست روحانیونی است که رسانه را برای خطابه انتخاب کرده و از هر فرصتی هم بهره میگیرد؛ خواه یک برنامه جدی معرفتی در تلویزیون باشد یا حتی «خندوانه».
بعید نیست این آقای روحانی تبدیل به یک سلبریتی شده باشد، به خصوص از این بابت که بین جوانان طرفدارانی دارد و صراحتش در نقد عملکردهای فرهنگی اگر به مذاق مسئولان خوش نیامده باشد در عوض به دل جوانان حسابی چسبیده. در نمایشگاه کتاب امسال یک کتاب تازه از محمدرضا زائری توسط نشر آرما منتشر شده است. کتابی که اسمش «گاف فرهنگ» است و زبانش ژورنالیستی و همه فهم. زائری در این کتاب از چه چیزهایی حرف زده و چه گافهایی از فرهنگ گرفته است؟
وقتی یک روحانی معتقد باشد، فرهنگ بستر و زمینهای است که دین در آن مطرح میشود و رشد میکند، میتوان ترجیح او را برای پرداختن به فرهنگ فهمید و نیز اصرارش را برای وعظ و خطابه در رسانهها. «گاف فرهنگ» مجموعهای است از مقالات و مصاحبههای محمدرضا زائری در مطبوعات از حدود دو دهه پیش تا امروز. قدیمیترین مقاله در این مجموعه متعلق به سال 1375 است و تازهترین آنها به طور خاص برای تکمیل این کتاب و انسجام موضوعی و ساختاری آن نوشته شده است. امیر محزونیه این مقالات را گردآوری و با نظارت زائری در چند بخش دستهبندی کرده تا حرف نگفتهای درباره فرهنگ نمانده باشد.
چه کسانی باید بخوانند؟
نقد سیاستگذاری و مدیریت فرهنگی دغدغه چه کسانی است و کدام دسته از مخاطبان ممکن است به خواندن این کتاب علاقه مند شوند؟ زائری سه گروه را هدف گرفته؛ مدیران فرهنگی و سیاستگذارانی که میتوانند تجربههای مفید از این کتاب کسب کنند، فعالان فرهنگی که در حوزه فرهنگ، ادب و دین اشتغال دارند و از امامان جماعت تا مدیران موسسات فرهنگی را شامل میشوند و در نهایت جوانان و دانشجویان علاقهمند به فرهنگ که به دنبال تجربههای تازه هستند.مدیر نشر آرما از تنوع مخاطبان کتاب میگوید و این که از تمام اقشار و گروهها و طیفهای فکری سراغ این کتاب را گرفتهاند و فروش خوبی داشته است. شاهمرادی تاکید میکند: کتاب در روزهای آخر نمایشگاه عرضه شد، اما استقبال و فروش قابل توجهی داشت.این ناشر پیش از این هم کتابهایی از حجتالاسلام و المسلمین زائری منتشر کرده مثل «اعترافات»، «قدم کلیک هایتان بر چشم»، «باید رفت»، «حجاب بیحجاب» و «حجاب با حجاب» و گویا همیشه استقبال از آثار زائری خوب بوده که قرار است هر فصل، کتاب تازهای از این روحانی نویسنده منتشر و راهی بازار کند. این طور که شاهمرادی میگوید، ظاهرا عدهای هستند که سراغ آثار حجتالاسلام زائری را میگیرند و به عنوان مخاطب پیگیر آثارش هستند.زائری بررسی فرهنگ از جنبه عمومی را دلیل توجه اقشار مختلف میداند چون برخلاف بسیاری از کتابهای مرتبط با فرهنگ، او علمی و دانشگاهی نمینویسد و فرهنگ را به عنوان یک مقوله عمومی مورد بررسی قرار میدهد.
گاف فرهنگ حرف آخر را میزند؟
از یک روحانی اهل رسانه، انتخاب نامی چون «گاف فرهنگ» که هم موزون است و هم آراسته به ایهام، عجیب نیست اما زائری به جامجم میگوید که اسم کتاب را گردآورنده و ناشر پیشنهاد دادهاند و او هم پذیرفته چون هم به طرح مشکلات و کاستیها و اختلالات فرهنگی اشاره دارد و هم به صراحت و قاطعیت لحنش. اگر چه زائری معتقد است هیچ حرفی در فرهنگ حرف آخر محسوب نمیشود و هیچکسی نمیتواند ادعا کند درباره فرهنگ، حرف آخر را زده اما ایهام و شاعرانگی در عنوان کتاب نظرش را جلب کرده است. نکته دیگری وجود دارد که به نام این کتاب، معنا و مفهوم تازه میبخشد. نویسنده «گاف فرهنگ» از کهنگی دردهای فرهنگی میگوید و این که: در بازخوانی و تدوین کتاب، متوجه شدم مشکلاتی داریم که دو دهه پیش به آنها اشاره کرده بودم و هنوز هم باقی هستند و قابل طرح و بررسی!
آیا کتاب ممیزی شده است؟
لحن کتاب تند و صریح است؛ دقیقا چیزی که از حجتالاسلام و المسلمین زائری توقع میرود و گویا تقریبا بدون ممیزی منتشر شده است. دو مورد از این کتاب حذف شده که اولی را خود زائری هم پذیرفته و میگوید: موضوعی بود درباره یکی از ائمه جمعه که نبودش به بودش ترجیح داشت و من هم قبول کرد.
ممیزی دیگر به لطیفه معروفی از حجتالاسلام والمسلمین قرائتی ارتباط داشت و براساس آن نوشته شده بود. اگرچه تلویزیون این لطیفه را به صورت زنده از زبان قرائتی پخش کرد اما مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشخیص دادند در «گاف فرهنگ» حرفی از آن به میان نیاید.
آذر مهاجر – روزنامه نگار – روزنامه جام جم
این کتاب را می توانید به صورت آنلاین از سایت چهارسوق خریداری نمایید.